مراحل مهم آبیاری در زراعت گندم عبارتند از :
1- مرحله جوانه زدن ( خاک آب )
2- مرحله پنجه دادن ( پنجه آب )
3- مرحله ساقه رفتن ( ساقاب )
4- مرحله سنبله رفتن ( خوشاب )
5- مرحله گل رفتن ( گل آب )
6- مرحله دانه بستن ( دان آب )
تعداد دفعات آبیاری مزرعه گندم بین 5 تا 8 بار متغیر است . معمولا دو نوبت آن در پاییز و بقیه در بهار و اوایل تابستان است .
اولین آبیاری مزرعه گندم که بنام ( خاک آب ) نامیده میشود از اهمیت ویژه ای برخوردار است . به منظور بالا بردن درصد سبز مزرعه و یکنواختی آن آب باید در فاروها به ملایمت جریان داشته و تا سیاه شدن پشته ها و جذب آب بوسیله خاک که حدود 20-24 ساعت طول می کشد ادامه یابد . در اراضی رسی در صورتی که خطر سله بستن زمین وجود داشته باشد باید آبیاری دوم ( پنجه آب ) به فاصله 15 روز بعد از اولین آبیاری در صورت عدم بارندگی انجام شود .
با کاهش درجه حرارت محیط و فرا رسیدن سرما که خطر یخبندان در شب فرا میرسد از آبیاری مزرعه باید اجتناب نمود .
با توجه به اینکه گندم در مرحله ساقه رفتن و تشکیل سنبله حداکثر سرعت رشد را داشته و نیاز به آب و موادغذایی دارد باید نیازهای غذایی آن نیز تآمین گردد . این آبیاری ( ساقاب ) تآثیر فراوانی در افزایش تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد سنبلچه در هر سنبله داشته و باعث افزایش عملکرد میگردد .
آبیاری مرحله دانه بستن از نظر انتقال مواد غذایی از برگها به دانه و در نتیجه افزایش وزن هزار دانه و عملکرد اهمیت فوق العاده ای دارد . در اراضی که محدودیت آب آبیاری در مراحل آخر رشد وجود دارد با کشت ارقام زودرس در تاریخ مناسب و یا حتی زودتر میتوان آب آبیاری آخر را صرفه جویی کرد.
کیفیت بذر عامل عمده ای در تعیین مقدار بذر کاشته شده می باشد. در مورد اغلب سبزی ها بذر ارزان ترین رقم از پنج عامل مهمی است که هزینه تولید را تشکیل می دهد. چهار عامل دیگر یعنی زمین، کارگر، کود شیمیایی و ادوات تقریبا برای یک رویش ضعیف گیاهی و یا یک رویش کامل گیاهی یکسان می باشند. بنابراین از نظر اقتصادی ، محدود کردن کیفیت یا کمیت بذر صحیح نمی باشد. میزان بذرکاری تحت تاثیر درصد جوانه زنی بذر، میزان تراکم گیاهی مورد نیاز و شرایط اقلیمی قرار می گیرد.
جدول: تعداد تقریبی بذر در هر 100 گرم و برآورد میزان بذر لازم جهت دستیابی به تراکم معمولی گیاه در هر هکتار از مزرعه
|
بهترین زمان مبارزه با علفهای هرز زمان ۲تا ۴برگی علف هرز ویا مرحله پنجه زنی گندم میباشد دراین شرایط علفکش ها بهترین تاثیر را بر علف هرز دارند جنانچه مزرعه گندم از مرحله پنجه زنی خارج شود بوته ها روی علفها همپوشانی نموده وعلفکش ها تاثیر کمی برعلف هرز میگذارند
درجه حرارت شبانه روز نباید از ۱۰درجه سانتی گراد کمتر باشد
چنانچه یخبندان طی دوسه روز مصرف علف کشها در مزرعه اتفاق بیفتد اثر علفکش ها کاهش میابد
شناسایی علفهای هرز ونوع علفکش بسیار حائز اهمیت بوده وباید به این نکته توجه کرد که هر علفکش طیف خاصی از علف هرزها را ازبین میبرد
میزان آب مصرفی نقش مهمی در مبارزه موثر با علف هرز دارد میزان آب مصرفی باید ۴۰۰لیتر در هکتار باشد بکاربردن بیش از اندازه آب باعث رقیق شدن ماده موثره شده و تاثیر علفکش را کاهش میدهد وبالعکس.
اختلاط سموم با یکدیگر بایستی کاملاْ مورد توجه قرار گیرد وفقط سموم قابل اختلاط با هم مخلوط ومصرف گردد
سموم باریک یرگ کش بایستی با یک هفته تاخیر زمانی قبل از پهن برگ کش مصرف گردد
سمپاشی باید در هوای آرام صورت گیرد
بارندگی تا ۱۲ساعت پس از سمپاشی اثر علفکش را کاهش میدهد
چنانچه شبنم ذر مزرعه باشد بایستی سمپاشی به ساعات گرم روز که اثر شبنم کاهش میابد موکول گردد
در هنگام استفاده از سموم علفکش از وسایل ایمنی مانند کلاه ودستکش و ماسک وعینک استفاده گردد
در کاربرد علفکشها (خصوصاْ هورمونی)باید دقت نمائیم تا به مزارع پهن برگ مجاور پاشیده نشود ویا در نهرها وکانالهای آبرسانی تخلیه نشود
ازشستشوی سمپاش ها در داخل آبهای جاری جداْ خودداری گردد
با کارشناسان حفظ نباتات در مورد میزان وزمان ونوع سم م نمائیم
ازت (Nitrogen)
مشارکت در ساخت ارگانهای رویشی در گیاه
علائم کمبود ازت
- کوچک شدن اندازه بوته و برگ ها
- رنگ پريدگي برگ ها
- رنگ پريدگي و زردبرگي عمومي در سطح برگ هاي پائين بوته
- کوتاه و خاردار شدن میوه ها
- باریک و تیز شدن نوک میوه
مسموميت ازت
سميت نيتروژن با علايمی مانند ساقه هاي ضخيم و كلفت،
رنگ سير و تيره برگها كه بعضاً پيچيده نيز مي گردند ،
کوتاه شدن فاصله میان گره ها ، کوتاه شدن شاخه هاي فرعي
ا فزایش رشد طولی جوانه انتهايي ، کم شدن گل ها و ميوه ها ، توقف رشد
،پیچیدگی در برگ ها پائيني و سطحي ، ظهور نقاط شفاف بين رگبرگ ها.
و از بین رفتن كل بوته تظاهر می یابد.
اصلاح كمبود ازت
- آبياري سنگين و كنترل محيط
- محلول پاشي اوره با غلظت 2 تا 5 در هزار بر روي برگ ها
- استفاده از كودهاي ازته
فسفر (Phosphorus)
حضور فسفر براي رشد اوليه ريشه ها بسيار ضروري است
ا
علائم کمبود فسفر
كمبود فسفر
- توقف رشد
- برگ هاي جوان كوچك، خشبي و به رنگ سبز تيره متمايل به خاكستري و برگهای پيرزرد رنگ میگردند.
- رشد ریشه ها در گوجه فرنگی
اصلاح كمبود فسفر
-مصرف كودهاي فسفره در خاك است
-مصرف کود های فسفره در آب آبیاری
مسموميت فسفر
سميت فسفر بر روي بوته هاي خيارخيلي نادر است. غلظت مطلوب فسفر در برگ خيار گلخانه اي 6/0 تا 3/1درصد بر حسب وزن خشك برگهاي وسط شاخسار اصلي است. معمولاً فسفر بيشتر در برگهاي جوانتر يافت مي شود اما برگهاي سوم از نوك انتهايي بوته خيار با حداقل سطح 10 سانتي متر بهترين حالت نمونه‌برداري است. كمبود فسفر در غلظتهاي پائين تر از 3/0 يا 2/0 درصد مشاهده مي گردد.
پتاسيم (Potassium )
- پتاسيم در گياه پرتحرك است و در غلظتهاي بالا مورد نياز ا ست.
- تعديل و بالانس اسيدهاي ارگانيك در محيط داخلي سلول و ديگر آنيونهاي با بار منفي مانند سولفات، كلرايد و نيترات
- فعال كننده چندين آنزيم و كنترل كننده مكانيسم تعرق از طريق اثر بر روي سلولهاي روزنه در سطح برگها
علائم كمبود پتاسيم
- توقف رشد در حالت عمومي
- كوتاه شدن ميانگره ها و كوچك ماندن برگ ها
- کلروز میان گره ها و سبز ماندن رگبرگ ها
- ميوه ها نوك كشيده شده و عدم تکامل در قسمت دم ميوه
اصلاح كمبود پتاسيم
كوتاهترين و مطمئن ترين راه جلوگيري از كمبود پتاسيم.
تأمين منابع كافي پتاسيم در خاك در هنگام كاشت مي باشد( روش آزمون خاک). به طور مثال مصرف پتاسيم به ميزان 80 گرم در مترمربع يا از طريق آب آبياري به صورت تزريق در سيستم آبياري.
به طور مثال مصرف 300 تا 500 ميلي گرم در ليترنيترات پتاسيم (KNO3) بطور کلی در درمان کمبود موثر لست.
براي درمان عاجل ، معمولاً محصول بايستي تغذيه برگي شود. در اين هنگام از كودهاي محلول در آب مثل نيترات پتاسيم با غلظت 2 در هزار انجام مي گيرد. اگر چه تأمين كل نياز به پتاسيم از طريق برگ امكان پذير نمي باشد
کلسيم (Calcium)
- نقش در ساختمان و حفظ پايداري سلولهاي گياهي
- در صورت کمبود کلسیم تعرق به حداقل رسیده و حركت آب و به همراه آن كلسيم در آوندهاي گياه
تحت تأثير واقع مي شود.
علائم كمبود كلسيم
- ایجاد نقاط سفيدرنگ و شفاف بر روي نوك و مابين رگبرگ ها در مراحل اولیه کمبود
- كلروز يا زردبرگي بين رگبرگي
- توقف رشد بوته ها
- کوچک ماندن برگهای جوان و خمش حاشیه آنها به سمت بالا
- مرگ مریستم انتهایی.
- ضخیم و کوتاه شدن ریشه ها
- بدشکلی و بی مزه شدن میوه ها
- پوسیدگی گلگاه در گوجه فرنگی
- ایجاد لکه های فرورفته در گلگاه فلفل
اصلاح كمبود كلسيم
- آبياري سنگين و كنترل محيط
- محلول پاشي اوره با غلظت 2 تا 5 در هزار بر روي برگ ها
- استفاده از كودهاي ازته
منيزيم(Magnesium )
كمبود در خاكها به علت بالابودن پتاسيم و در اثر مصرف زياد كود پتاسيم يا
كلسيم در محيط مي باشد. كمبود در كشت هاي غيرخاكي اتفاق مي افتد
هنگاميكه ميزان منيزيم به اندازه كافي در محلول غذايي تأمين نشده باشد يا
ساير كاتيونها مثل كلسيم يا پتاسيم داراي غلظت بالايي باشد
علائم كمبود منيزيم
- ایجاد نقاط لكه اي كلروز در روی برگها
- ایجاد زردی در فاصله بین رگبرگ ها
اصلاح كمبود منيزيم
- محلول پاشي با كودهاي منيزيمي
- مصرف كود سولفات منيزيم به ميزان مورد نياز در هنگام كاشت، چرا كه بهترين راه تامين منيزيم از طريق ريشه ها مي باشد
گوگرد (Sulphur )
معمولاً به واسطه مصرف كودهاي با بنيان سولفاته مثل سولفات پتاسيم يا
سولفات آمونيوم كمبود آن به ندرت اتفاق مي افتد. استفاده يا مصرف بيش از
حد گوگرد باعث افزايش شوري محيط كشت (خاك يا غيرخاكي) مي شودو مي توان باعث كاهش جذب
موليبدن گردد.
کمبود باعث ایجاد زرد برگی عمومی و ایجاد هاله قرمز رنگ در اطراف رگبرگ ها میشود.
آهن (Iron)
براي ساخته شدن كلروفيل اساسي ترين ماده براي انجام عمل فتوسنتز در
گياه لازم است
علائم کمبود آهن
علائم روي برگهاي بسيار جوان انتهايي بوته ظاهر مي شودجوانترين برگهاي باز شده به رنگ زرد-سبز و يا زرد در آمده اما رگبرگ ها سبز باقي مي ماند. توقف رشد شاخسارها و جوانه انتهايي ایجاد حالت نكروزه و پوسيدگي بر روي برگها از علل بروز كمبود آهن تنها ميزان كم اين عنصر در خاك نمي باشد بلكه بالا بودن پ هاش در محيط ريشه، يا بالا بودن غلظت منگنز، شرايط تهويه نامناسب (غرقاب شدن) ،پايين بودن دماي بستر كشت، سنگينی بافت خاك و مرگ ريشه ها مي تواند باعث ظهور علائم مشابه كمبود آهن شود. در اين مواقع معمولاً با افزايش اكسيژن محيط ريشه، بهبود وضعيت ساختمان و بافت خاك ،مناسب كردن آبياري و هوادهي در محلول غذايي يا محيط ريشه و از همه مهمتر بهبود وضعيت تعرق و تنفس گياه باعث حل مشكل ميگردند.
مسموميت آهن
بالا بودن غلظت آهن در خاك، خود را به شكل كمبود منگنز آشکار مي نمايد
اصلاح كمبود آهن
اضافه كردن نمكهاي معدني آهن مثل سولفات آهن به خاک
اضافه كردن كلات آهن با بنيان EDDHA در خاک های قلیایی
اضافه كردن بنيان EDTA آهن نيز در محيط هاي بدون خاك محلول پاشي هاي مکرر بايستي خودداري
شود چرا كه نمكها در روي برگ تجمع يافته و ايجاد سميت مي کند.
بهترين راه حل افزايش و تسهيل شرايط جذب و كاهش خطر سوختگي نمك مي باشد.
روي (Zinc)
حضور در ساختمان چند آنزیم
تمام عناصر كم مصرف حتي روي وقتي غلظت آن در حد كمبود باشد باعث اثر روي فتوسنتز مي شوند
علائم کمبود روي
- دسترسي روي در خاك با افزايش پ هاش خاك و درصد كربنات كلسيم كاهش مي يابد.
- استفاده بيش ااز حد از فسفر و تجمع آن در خاك باعث كاهش قابليت دسترسي روي توسط گياه مي شود
- در خيار گلخانه مشخص ترين شاخص کمبود كوتاهی و روزتي شدن بوته‌هاست
- كمرنگ شدن لكه‌اي بين رگبرگي بر روي برگ هاي پائيني كه به سمت بالا پيش روی مي كند و زردبرگی
- رگبرگها سبز تيره و متمايز باقي مي ماند.
- توقف رشد.
مسموميت روي
مسموميت روی در خاکهای خيلی اسيدی با مقدار روي بالا اتفاق مي افتد.
روي شبكه رگبرگهاي برگ به رنگ سبز تيره در مي آيد و حتي سياه مي شوند.
اصلاح كمبودروي
- محلول پاشي سولفات روي با غلظت 2 در هزار
- اضافه كردن فسفات يا آهك.
مس (Copper)
براي ساخته شدن كلروفيل اساسي ترين ماده براي انجام عمل فتوسنتز در
گياه لازم است
علائم كمبود مس
- توقف يا كاهش رشد و کاهش فاصله ميانگره ها و کوچک ماندن برگ ها
- ایجاد لكه هاي زردرنگ بين رگبرگ های برگ هاي كاملاً بالغ
- سبز بي رنگ يا كم رنگ و يا برنزي شكل شدن برگ ها
- کاهش تعداد گل ها و میوه ها
- پیچیدگی برگ ها در گوجه فرنگی
معمولاً كمبود مس بسيار نادر است چراكه سمپاشي هاي داخل گلخانه براي مبارزه با قارچهاي پاتوژن بدليل محتوي مس آنها كمبود مس را برطرف مي كنند.
اما واقعاً يك مشكل جدي در كشت هاي هيدروپونيك كه پيت و يا موارد مشابه خنثي كشت مي شوند مي باشد.
مسموميت مس
به علت سمپاشي های مداوم در گلخانه ها غلظت مس معمولاً بالاست. در سيستم هاي هيدروپونيك استفاده از لوله هاي مسي در كف بستر باعث آلودگي مس مي گردد
اصلاح كمبود مس
ا - اضافه كردن 10 گرم در مترمربع سولفات مس
- در كشتهاي هيدروپونيك محلول پاشي سولفات مس با غلظت 1 در هزار (يك گرم در ليتر) مفيد است.
بر (Boron)
- عنصر بور براي انجام تقسيم سلولي و تمايز يابي بسيار مهم است.
- براي تكثير و فعاليت ريشه ها ضروري است.
- قابليت دسترس بور در خاكهاي شني (پ هاش بالا) كه اغلب به عنوان
بستر كشت در گلخانه ها بكار مي رود پائين است ،
- كيفيت آب تعيين خواهد كرد كه ميزان بور در گياه چقدر خواهد بودچرا كه منابع آب داراي مقادير متفاوتي از بور در خود مي باشند.
علائم کمبود بر
- برگهاي پائيني و وسطي بوته ها قدري زردبرگي نشان داده و شكننده مي شوند.
- مرگ قسمت جوانه انتهايي (apex)
- رشد جوانه هاي جانبي بيشتر و حالت بوته اي و چند شاخه شدن گياه مي‌باشد- برگ هاي جوان بدشكل مي شوند
- رگبرگ ها برجسته و برگ هاي مسن تر فنجاني مي شوند. برگهاي شكننده فنجاني شكل كوچك شده و زردشدن برگ هاي پائيني كه از حاشيه آنها شروع مي شود به رنگ قهوه اي در مي آيد و به سمت بالا مي پيچند ميوه هاي كوتاه با شكاف هاي طولي روي پوست خيار مشخص ترين علامت كمبود بور است
- سياه شدن نوك ريشه ها با طويل شدن آنها در كمبود شديد بور رخ مي دهد كه باعث افت عملكرد به ميزان 90 درصد مي شود و كيفيت ميوه نيز تا به حد زيادي از دست مي رود.
مسموميت بر
- مسموميت بور بيشتر تحت تأثير مقادير آن در آب آبياري است تا ميزان آن در خاك
- از آنجائيكه بور در گياه غيرمتحرك است بنابراين ابتدا در برگهاي پير علائم مسموميت ظاهر مي شود.
- زواياي برگ هاي پير سبز – زرد شده و فنجاني شكل مي شود به سمت پايين تغيير جهت مي دهد.
- نقاط نكروتيك بين رگبرگ ها توقف رشد و کوچک ماندن برگهاي بالايي و کاهش تعداد گلهاي ماده برروي انتهايي شاخساره.
اصلاح كمبود بر
- اضافه كردن اسيدبوريك به محيط كشت (حدود 2 گرم در مترمربع)
- محلول پاشي اسید بوریک با غلظت 2-1 گرم در ليتر
اصلاح مسموميت بر
- آبياري سنگين و شستشوي با آب بدون بور
- تعويض بستر كشت.
موليبدن (Molybdenum)
موليبدن در آنزيم ها دخالت دارد
در متابوليسم ازت كاملاً درگير است.
موليبدن در خاك به صورت آنيون حضور دارد. در مقابل بيشتر عناصر كم
مصرف كه به صورت در خاك حضور دارند كاتيون هستند. رفتار آن شبيه
فسفات در خاک است
علائم کمبودموليبدن
- كمبود مولیبدن در محيط هاي كشت با حالت اسيدي مثل كشت هاي هيدروپونيك اتفاق مي افتد.
- قسمتهايي از برگ هاي كامل ابتدا سبز باقي مانده و سپس حالت لكه اي يا تاول زده به خود مي گيرد.
- کوچک شدن گل ها
مسموميت موليبدن
- اين عنصر قابل جذب در مقادير بالاست بدون اينكه باعث ايجاد خسارت شوند اما براي سلامتي غلظتهاي بالاي آن مضر مي باشد
اصلاح كمبودموليبدن
- مصرف مولیبدن به مقدار 5 گرم در مترمربع در كشتهاي بدون خاك مثل پيت
- درخاكهاي شني اسيدي مصرف 150 گرم در مترمربع يا محلول پاشي موليبدات سديم با غلظت 1 در هزار
كلر(Cl)
به علت اینکه در خاک به مقدار کافی وجود دارد اغلب مشکل مسمومیت
کلر مطرح است.
سدیم(sodium)
از ديگر عناصر ضروري سديم مي باشد كه آن هم مثل كلر بيشتر به مسئله
سميت آن بايستي توجه داشت.
منگنز (Manganese )
- در فعال كردن چندين آنزيم مختلف در گياه که افزايش دهنده فتوسنتز و هورمون اكسين هستند نفش دارد.
- كمبود منگنز با كمبود آهن اشتباه مي شود چون علائم بسيار مشابه است.
علائم کمبود منگنز
- علايم كمبود منگنز بيشتر در برگها شكل مي گيرد.
- مشخص ترين علايم كمبود منگنز در مقايسه با كمبود آهن اين است كه گرچه در كمبود آهن حاشيه و رگبرگ هاي مياني در حالت پيشرفته به رنگ سبز كم رنگ يا سبز – زرد و يا زرد در مي آيد. در كمبود منگنز رگبرگ ها سبز باقي مي ماند.
- توليد لکه های نكروتيك روي برگ.
- كمبود منگنز در خاكهاي آهكي مثل شرايط ايران بسيار شايع است و در كشتهاي بدون خاك يا هيدروپونيك وقتي محصول غذايي فاقد منگنز باشد حادث مي شود.
مسموميت منگنز
- ايجاد لكه هاي زرد و سبز كم رنگ بين رگبرگ ها ی برگ هاي اوليه
- ایجاد نقاط ارغواني رنگ بر روي ساقه ها
- مسموميت منگنز معمولاً بدنبال بخاردهي و ضدعفوني خاك به وجود مي آيد كه بيشتر در خاكهاي اسيدي و در مواقعي كه حرارت دهي با دماي زياد صورت مي گيرد حاصل مي شود.
روش برطرف كردن كمبود
- محلول پاشي سولفات منگنز در خاك
گندم و جو از مرحله جوانه زنی به ازت نیاز دارند ، بطور کلی گندم در مراحل جوانه زنی ، پنجه دهی ، ساقه دهی و گلدهی (ظهور خوشه و دانه) به ازت نیاز دارد . ولیکن بیشترین نیاز گندم به ازت در مراحل پنجه زنی و ظهورخوشه و دانه است.
یکی از حلقه های فراموش شده تغذیه ازتی گندم که منجر به کاهش عملکرد دانه و کاهش مقدار پروتئین و کیفیت دانه می شود ، عدم کوددهی ازته در مرحله ظهور خوشه ودانه است.
مقادیر کود ازته محاسبه شده از طریق تجزیه خاک با در نظر گرفتن بافت خاک و مرحله رشد گندم به شرح زیر بصورت تقسیطی مصرف می شود:
در خاکهای با بافت لوم رسی شنی(S.C.L) و یا سبک تر از آن مانند S.L ، L.S , Sand یک چهارم کود قبل از کاشت ، یک چهارم در مرحله پنجه دهی ، یک چهارم در مرحله تشکیل ساقه و یک چهارم در مرحله گل دهی .
در خاکهای سنگین تر از لوم رسی شنی (S.C.L) ، یک سوم قبل از کشت ، یک سوم در مرحله پنجه دهی و یک سوم در مرحله ساقه رفتن گندم
توجه کنید : در شرایطی که مصرف کود با ماشین آلات به دلیل بلندی بوته های گندم به روش جامد در مزرعه مقدور نباشد ، مصرف کود از طریق کودآبیاری و نیز محلول پاشی بسیار موثر خواهد بود.
در مزارع دیم کلیه عملیات کوددهی و نیز موفقیت کوددهی منوط به بارندگی های مناسب در زمان مناسب است .بنابراین در تقسیط کودهای ازته در مزارع دیم نمی توان مدیریت دقیقی کرد.
در مزارع دیم بهترین تقسیط مصرف کودهای ازته ، تقسیط 2 مرحله ای آن است . نصف کود در زمان کاشت بصورت نواری و نصف دیگر کود در مرحله پنجه دهی .
اگر شرایط اقلیمی امکان مصرف کود را در مرحله ساقه دهی بدهد (وجود بارندگی موثر) بهتر است در این مرحله نسبت به مصرف سرک و یا محلول پاشی با کود های حاوی ازت اقدام نمود. لیکن کودپذیری رقم زراعی کاشته شده نیز باید مدنظر باشد.
مدیریت مصرف تقسیطی کود ازته در برخی محصولات زراعی منطقه :
چغندرقند :در خاکهای بافت متوسط کودهای ازته در 2 مرحله مصرف می شوند. نصف کود در زمان کاشت و نصف دیگر کود در مرحله تنک (6تا 4 برگی).بهتر است مصرف کود سرک همراه با سله شکنی صورت گرفته و به زیر خاک برده شود.
درخاکهای بافت سبک در 3 مرحله ، یک سوم در زمان کاشت ، یک سوم در مرحله 4 تا 6 برگی و یک سوم یک ماه بعد.
ذرت دانه ای : در خاکهای بافت متوسط تا سنگین در 2 مرحله ، نصف کود در زمان کاشت و نصف دیگر در مرحله 6تا 7 برگی.
درخاکهای بافت سبک تر در 3 مرحله تقسیط ، زمان کاشت ، مرحله 6تا7 برگی و مرحله قبل از ظهور گل های نر.
آفتابگردان: کود اوره در 3 مرحله تقسیط ، زمان کاشت ، مرحله 8 برگی بصورت سرک و قبل از گلدهی بصورت کود آبیاری.
کا : کود ازته در 3 مرحله تقسیط ، زمان کاشت ، مرحله خروج از روزت و مرحله آخر در اوایل غنچه دهی.
گیاهان جالیزی (هندوانه و.): در 4 مرحله تقسیط ، هنگام کشت ، هنگام منشعب شدن ساقه ، دقیقاً قبل از میوه دهی و بعد از تشکیل اولین میوه ها.
اهمیت محلول پاشی ازته مزارع گندم آبی :
بررسی ها و تحقیقات اخیر متخصصین علم تغذیه و حاصلخیزی خاک نشان می دهند که بخش اعظمی از کود ازته مصرف شده در مرحله کاشت گندم و بسیاری دیگر از محصولات پاییزه ، برای گیاه قابل استفاده نبوده و از دسترس گیاه خارج می شوند .چه در اوایل دوره رشد و جوانه زنی گندم بنا به دلایل زیر ازت و سایر عناصر غذایی برای گیاه قابل استفاده نبوده و بدلیل پویایی ازت در خاک این مسئله بیشتر مشهود است:
در اوایل رشد هنوز ریشه های فعال برای جذب بوجود نیامده و یا کم هستند، از طرفی دمای خاک کم بوده و مناسب برای جذب عناصر غذایی نیست.
ازت در خاک پویا است و در این مرحله شدیداً تحت آبشویی قرار می گیرد.
با عنایت به عدم کارآیی مصرف کود ازته در زمان کاشت ،امروزه در کشورهای اروپایی از مصرف کودهای ازته خودداری می کنند و بعد از استقرار گیاه در خاک (حدوداً یک ماه بعد از کاشت و جوانه زنی) اقدام توصیه کود ازته برمبنای اندازه گیری نیترات پای بوته نموده و ازت بصورت تقسیطی و سرک مصرف می شود.
برای تکمیل نیاز ازته گیاه و جبران هدر رفت ازت ، محلول پاشی کودهای ازته در زمان های مناسب اامی است.
انتخاب کود مناسب برای محلول پاشی ازته:
از میان کودهای رایج ازته ، اوره در محلول پاشی به هر دو کود سولفات آمونیم و نیترات آمونیم برتری دارد زیرا :
فشار اسمزی محلول حاصل از نیترات آمونیم و سولفات آمونیم به مراتب بیشتر از اوره بوده و در سطح با اعمال فشار اسمزی بالا منجر به سوزش برگ می شوند. ولی فشار اسمزی محلول اوره کم و خطر برگ سوزی کم است.
کودهای مناسب برای محلول پاشی ازته :اوره
مدیریت محلول پاشی کودهای ازته در مزارع گندم و جوآبی
غلظت محلول اوره – اختلاط
3در هزار همراه با سم 2,4-D
5 در هزار
5 در هزار
5 در هزار
5 در هزار
5در هزار همراه با سم فنیتریتیون
زمان مناسب محلول پاشی : مرحله مبا رزه با علف های هرز- مرحله پنجه دهی- مرحله ظهور برگ پرچم- مرحله ساقه دهی-مرحله ظهور خوشه-مبارزه با سن گندم
به منظور تامین ازت در مرحله ظور خوشه( بیشترین نیاز گندم به ازت در این مرحله است) و دانه بندی گندم ، محلول پاشی کودهای ازته در مراحل ظهور خوشه و یا در هنگام مبارزه با سن گندم به همراه سم فنیتریتیون تاکید می شود.
نتایج تحقیقات موسسه خاک و آب کشور نشان می دهد که محلول پاشی ازته در این مراحل در افزایش عملکرد کیفی و کمی گندم بسیارموثر بوده است.
در مرحله مبارزه با علف های هرز مزرعه می توان کودهای حاوی عناصر ریزمغذی را با سم 2,4-D مخلوط و مصرف نمود.
نکات فنی محلول پاشی مزارع :
محلول پاشی باید صبح زود یا عصر هنگامیکه اشعه آفتاب مایل است ، انجام گیرد.
به محلول کود یا سم تهیه شده ، ماده سیتوویت یا مایع ظرفشویی (250- 200 میلی لیتر در 1000 لیتر آب) اضافه شود.
هنگام محلول پاشی سرعت وزش باد باید حداقل باشد.
پس از محلول پاشی با حداقل فاصله زمانی آبیاری باغ انجام شود.
حرارت محیط در هنگام محلول پاشی پائین تر از29 درجه سانتی گراد باشد.
سم پاش مورد استفاده قدرت پودری کردن محلول را داشته باشد.
از سم پاش های کوچک و فاقد بهم زن استفاده نشود.
غلظت محلول های تهیه شده بر حسب X درهزار برای سطح یک هکتار است ،بنابراین محلول هزار لیتری تهیه شده باید در سطح یک هکتار مصرف شود
در مزارع گندم و جو دیم کلیه محلول پاشی ها منوط به بارندگی است. بدین معنی که در صورت عدم وجود بارندگی ، هیچگونه محلول پاشی سموم و یا کودهای شیمیایی نباید انجام گیرد.اگر بارش موثر وجود نداشته باشد ، محلول پاشیده شده بر سطح برگ محصولات با ایجاد فشار اسمزی بالا منجر به افزایش نیاز آبی محصول شده و چون رطوبت مناسب در اختیار گیاه نیست ، باعث برگ سوزی و حتی گاهاً مرگ گیاه می شود.
معمولاً به طور مثال در شرایط اقلیمی آذربایجان غربی ،ماه فروردین احتمال بارندگی زیاد است و گاهاً در اردیبهشت ماه نیز بارندگی موثر (بسته به شرایط جوی سال) اتفاق می افتد . بنابراین برای محصولات دیم امکان تغذیه برگی از طریق محلول پاشی فقط در مقطع زمانی و آن هم به شرط بارش باران وجود خواهد داشت.
زمان محلول پاشی تغذیه ازتی مزارع دیم :
در مرحله مبارزه با علف های هرز مزرعه می توان کودهای مورد توصیه را با سموم 2,4-D مخلوط و مصرف کرد ، لیکن امتحان اختلاط پذیری سم و کود ضروری است .
در مرحله پنجه دهی تا ساقه دهی نیز در صورت مشاهده علائم کمبود عناصر غذایی ، منوط به بارندگی می توان نسبت به محلول پاشی اقدام نمود.
کودهای آلی حیوانی
اگر کودهای حیوانی در هوای آزاد بدون پوشش بمانند، مقدار زیادی از ازت خود را که به صورت آمونیاک می باشد در اثر تخمیر از دست خواهند داد. بنابراین پوشانیدن آنها با کاه و کلش و خاک عمل مفیدی است. طبق بررسی پژوهشگران اگر کودی فقط سه روز در معرض هوا قرار گیرد 30% از ازت آمونیاکی آن کم خواهد شد. زمان دادن کودهای فوق به زمین بر حسب شرایط خاک و اقلیم متفاوت است. در اراضی سنگین و در نقاطی که هوا در زمستان سرد و یخبندان است، بهترین فصل در پائیز، آبان یا آذر ماه می باشد که باید کود را با یک شخم به خاک برگرداند. در مناطقی با زمستان ملایم یا در نقاطی با خاک سبک و شنی، اینکار بهتر است در اسفند و فروردین ماه انجام گیرد. از نظر عمق برگردان کود، در اراضی سنگین و سرد، نباید آن را زیاد در عمق قرار داد، چون در این خاکها، اکسیژن در عمق های پائین نفوذ زیادی ندارد و در نتیجه فعالیت باکتریها برای تجزیه مواد آلی کم است. بنابراین کود باید در عمق حدود 15-10 سانتیمتری قرار داده شود. همچنین کودهائی که به این قبیل خاکها داده میشود، بهتر است از نوع کودهای به اصطلاح گرم مثل کود گوسفندی و پهن اسب و الاغ باشد و باید آنها را فرآوری کرد.در صورتی که خاکهای سبک شنی که طبیعتا گرمتر هستند، کودهای گاوی تازه مخلوط با کاه در عمق25-30 سانتیمتری نتیجه بهتری می دهند، چون در این خاکها تخمیر خیلی سریع است و کود زود پوسیده شده و از بین میرود، و اگر به ترتیب مذکور در فوق عمل نشود دوام کود کم خواهد شد.
از نظر مقدار و تکرار کود دادن، به منظور صرفه جوئی در هزینه، بهتر است در خاکهای سنگین هر دو سه سال یکمرتبه کود به مقادیر زیاد حدود 50-60 تن در هکتار، بصورت خرد و ریز شده داده شود، ولی در خاکهای سبک 10-20 تن هر سال یا هر دو سال یکبار بحالت درشت.
کودهای آلی از نظر تامین مواد هوموسی بسیار ضروری و مفید می باشند.طبق بررسی کارشناسان از هر 6-10 تن کود حیوانی در هکتار، معادل 600-1000 کیلو در هر سال هوموس بدست می آید که در اصطلاح ساختمان خاک و افزودن به ظرفیت جذب آب و حاصلخیزی آن بسیار ارزنده می باشد.
درباره این سایت